بازخرید مرخصی به چه معناست ؟
احتمالا در طی سال برای شما هم پیش آمده که مقداری از مرخصی استحقاقی که طبق قرارداد کاری میتوانید در طی یک سال استفاده کنید را استفاده نکرده اید و در پایان سال به عنوان مانده طلب مرخصی شما ثبت شده است. برای مرخصی استحقاقی استفاده نشده می توان از بازخرید مرخصی استفاده کرد. در این مقاله بررسی خواهیم کرد که بازخرید مرخصی چیست و چگونه محاسبه می شود.
مرخصی یکی از حقوقی است که قانون کار برای استراحت کارمندان و کارگران در نظر گرفته است. کارمندان و کارگران حق دارند از مرخصی‌های خود برای ترک کار در یک یا چند روز در ماه استفاده کنند و به استراحت و یا سایر امور شخصی خود بپردازند.
توجه:
کارفرما الزامی به اینکه حتما با همه مرخصی های کارگر و کارمند بخش خصوصی موافقت کند، ندارد. مرخصی با توافق صورت می گیرد به این صورت که کارگر و کارمند بخش خصوصی پس از درخواست باید منتظر موافقت کارفرما باشد، البته با توجه به شرایط کار، حتی کارفرما می تواند موافقت هم نکند.
حالا اگر کارگر و کارمند بخش خصوصی چندین بار درخواست کند و مدعی این باشد که به ناحق با مرخصی آن موافقت نمی شود، میتواند اعتراض خود را به مراجع حل اختلاف ارائه کند.
مرخصی شامل دو نوع اصلی استحقاقی و استعلاجی است که با یکدیگر تفاوت دارند.
در رابطه با مرخصی استحقاقی باید اشاره شود که طبق ماده 64 قانون کار این مرخصی روزهایی در ماه را شامل میشود که توسط خود شخص شاغل و بدون آنکه از حقوق او چیزی کسر شود، در نظر گرفته میشود.
به کارگران و کارمندان بخش خصوصی برابر قانون کار در هر ماه 2.5 روز مرخصی استحقاقی تعلق می گیرد. این عدد در سال میشود ۱۹۲ ساعت که معادل ۲۶ روز است که 4 روز جمعه در هر ماه به آن اضافه می شود.
ضمنا روزهای جمعه و تعطیلات رسمی کشور برای کارمندان و کارگران تعطیلی همراه با حقوق محاسبه میشود.
حال به مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده توسط کارگران و کارمند بخش خصوصی، مانده مرخصی گفته میشود. یعنی اگر کارگر و کارمند بخش خصوصی ۲۶ روز از مرخصی‌های استحقاقی خود را در طی یک سال کاری استفاده نکند، به آنچه که از این ۲۶ روز باقی می‌ماند، مانده مرخصی گفته میشود.
در پایان سال و قرارداد سالانه، این امکان برای افراد فراهم است تا بخشی از مانده مرخصی خود را به سال بعد منتقل کنند و یا معادل ریالی آن را دریافت نمایند. البته چیزی که مهم است این است که پرداخت معادل ریالی مانده مرخصی و انتقال مانده مرخصی به سال بعد محدودیت دارد.
طبق ماده ۶۶ قانون کار ” کارگران و کارمندان بخش خصوصی نمی‌توانند بیش از ۹ روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند.
بنابراین، حتی اگر کارگر یا کارمند اصلاً از مرخصی استحقاقی خود استفاده نکند، بیشتر از نه روز مرخصی استحقاقی کارگران ذخیره نخواهد شد.
بر اساس آنچه در ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری آمده است، هیچ کارمندی نمی‌تواند بیش از ۱۵ روز مرخصی استحقاقی خود را در هر سال ذخیره کند و مرخصی‌های استفاده نشده بیشتر از ۱۵ روز، از بین می‌روند. آنچه از این ماده قانونی استنباط میشود این است که کارمندان دولت، در مقایسه با کارگران و کارمندان بخش خصوصی، می‌توانند ۶ روز بیشتر مرخصی خود را ذخیره کنند.
با این حال این موضوع برای کارمندانی صدق می‌کند که به مدت یک سال در شرکت فعالیت داشته‌اند. از این رو اگر کارمندی برای مثال به مدت ۹ ماه به کار در شرکت پرداخته باشد، این قانون برای او صدق نخواهد کرد و به تناسب میزان کارکرد مفید کارگر و کارمند بخش خصوصی محاسبات مربوط به سقف مرخصی سالیانه در نظر گرفته می شود.
نکته مهم :
ضمنا بازخرید مرخصی استفاده نشده همانند عیدی سالانه یا پاداش آخر سال بر اساس قانون کار و ماده 91 ق.م.م معاف از مالیات حقوق می باشد.
نحوه محاسبه مانده مرخصی استحقاقی به دو حالت در هر کسب و کار برای کارگران و کارمندان بخش خصوصی امکان پذیر هست :
روش اول : شرکت ها و بنگاه های اقتصادی با انجام فرایند تسویه حساب کارکنان خود در اتمام سال مالی و محاسبه مانده مرخصی هر کدام از پرسنل، اقدام به تسویه حساب مرخصی های استفاده نشده نیروی کار خود خواهند کرد. در این روش با توجه به اینکه در پایان سال مالی فرم تسویه حساب در اختیار کارمند قرار می گیرد، تسویه کامل طلب مرخصی در پایان سال طبق روش های استاندارد وزارت کار انجام خواهد شد.
روش دوم : بنگاه اقتصادی در پایان سال مالی، اقدام به تسویه حساب کامل نخواهد کرد، روزهای باقی مانده از مرخصی کارگران یا کارمندان به سال بعد انتقال می یابد.
فرمول محاسبه بازخرید مرخصی (مثال عددی)
شاید بسیاری از کارگران و کارمندان از نحوه محاسبه بازخرید مرخصی مطلع نباشند و ندانند که مرخصی ذخیره‌شده آنها با چه مبلغی بازخرید میشود. برای همین در این قسمت فرمول محاسبه آن را به شما ارائه می‌کنیم در این روش که به تایید اداره کار و دیوان عدالت اداری رسیده است بهترین فرمول محاسبه بازخرید مرخصی این چنین هست که باید کلیه دریافتی های کارگر و کارمند بخش خصوصی را در یک روز محاسبه کرد و عدد به دست آمده را ضرب در تعداد روز های طلب مرخصی کرد.
مبنای محاسبه بازخرید مرخصی برای 365 روز کاری :(در محاسبات انجام شده فرد شاغل با یک فرزند و بر مبنای مزد پایه اداره کار در سال 1402 مد نظر قرارداده شده است )
به جهت باز خرید روزانه فرد عدد 356،485 * 7.33 = 2،613،035 ریال باید پرداخت شود و به عنوان مثال فردی که 9 روز مرخصی ذخیره دارد جمعا باید مبلغ 23،517،315 ریال دریافت کند.
برای قرارداد کاری بیش از یکسال
بر اساس ماده ۶۶ قانون کار، کارگران و کارمندان بخش خصوصی که قرارداد کاری بیش از یکسال دارند، می‌توانند ۹ روز از مرخصی استحقاقی استفاده نشده خود را به سال آینده انتقال دهند و آن را ذخیره کنند. مثلا فرض کنید که فردی یک قرارداد کاری سه ساله دارد و از بابت سال اول کاری خود 5 روز و سال کاری دوم خود 3 روز مرخصی ذخیره دارد.
فرد مذکور هم‌اکنون در سال سوم قرارداد کاری‌اش است و هنوز 9 روز مرخصی استحقاقی دارد. در صورتی‌که او از این مرخصی‌ها تا پایان قراردادش استفاده نکند، کارفرما باید این 17 روز بر مبنای محاسبات سال سوم خدمتی بازخرید کند.
نحوه محاسبه به‌صورت زیر است :
این 17 روز باید در یک عدد مشخص که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم، ضرب شود تا مبلغ مربوط به بازخرید به دست آید.
4 نکته مهم در مورد مرخصی استحقاقی کارکنان
- سایر روزهای تعطیل جزء ایام مرخصی سالانه کارگران محسوب نخواهد شد. (ماده ۶۴ قانون کار)
- برای کار کمتر از یکسال مرخصی کارگران به نسبت مدت کار محاسبه میشود. (ماده 64 قانون کار)
- در صورت استعفا و ترک کار، مطالبات بابت مرخصی‌های باقیمانده به کارگر تعلق نمی‌گیرد.(ماده 71 قانون کار)
- نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارمندان (کارگران) و مدت آن و شرایط برگشت آنها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین میشود. (ماده ۷۲ قانون کار)
جمع‌بندی
مرخصی، یکی از حقوق قانونی کارمندان است که به آنها اجازه می‌دهد تا در صورت نیاز، از کار خود مرخص شوند. مرخصی، مزایای زیادی برای کارمندان دارد و به بهبود بهره‌وری و انگیزه آنها کمک می‌کند. به کارمندان فرصت می‌دهد تا استراحت کنند و از نظر جسمی و روحی، خود را بازیابی کنند، به کارمندان کمک می‌کند تا در کار و زندگی خود، تعادل ایجاد کنند همچنین به بهبود بهره‌وری و انگیزه کارمندان کمک می‌کند.
2 دیدگاه دربارهٔ «بازخرید مرخصی به چه معناست ؟ فرمول و نحوه محاسبه آن بر اساس قانون کار به چه شکل هست ؟»
سلام و درود
خانم علیزاده هستم
در مورد مرخصی استعلاجی توضیحات ندادید
درود ممنون از همراهی شما، بزودی مقاله ای اختصاصی در این خصوص منتشر خواهد شد.