تعریف پایه سنوات :
“پایه سنوات ” عبارت است از مبلغی که به صورت ماهیانه به حداقل حقوق کارگرانی که بیش از یک سال در یک مجموعه مشغول بوده اند یا با یک کارفرما همکاری داشته اند و در واقع سال دوم همکاری خود را آغاز کرده اند تعلق میگیرد. پایه سنواتی مفهومی متفاوت از مزایای پایان کار است و معمولاً کارگران آن را با معنای عرفی «سنوات» اشتباه می گیرند.
پایه سنواتی را می توان بخش حمایتی پایه حقوق نامید که معمولاً برای جبران حداقل دستمزد، توسط شورای عالی کار، تصویب و ابلاغ می شود. این بخش از حقوق، در واقع قسمتی از حقوق پایه است که معمولاً با حداقل دستمزد جمع و به کارگر پرداخت می شود؛ پایه سنوات یکی از مزایای جانبی دستمزد است و تغییر میزان سالانه آن ارتباطی با افزایش دستمزد ندارد.
پایه سنوات به چه کسانی تعلق می گیرد؟
همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم تمام افرادی که سال دوم همکاری خود را با یک مجموعه یا کارفرما آغاز میکنند، مشمول دریافت پایه سنوات هستند. پایه سنوات به تمامی افزاد تعلق میگیرد و تفاوتی ندارد که قرارداد رسمی داشته باشند یا خیر. یکی از دغدغه های کارگران تفاوت بین قراردادهای رسمی و غیررسمی بود. بر اساس بخشنامه ای که از سوی وزارت کار در سال 92 ابلاغ شد دیگر تفاوتی بین سنوات کارگران قراردادی و رسمی نیست.
چه کارگران تسویه حساب کرده باشند و چه تسویه حساب نکرده باشند مشمول پایه سنوات میشوند. حتی اگر فاصلهای بین کارکرد آن کارگران در کارگاه وجود داشته باشد یا قرار داد کار آن ها پاره وقت یا تمام وقت باشد.
نحوه محاسبه پایه سنوات
اینکه پایه سنوات چقدر است و بر چه اساسی محاسبه میشود، تا حد زیادی بستگی به سابقه کاری فرد مورد نظر و قوانین اعلام شده توسط وزارت کار دارد. پایه سنوات هر سال در سالهای بعدی هم حفظ شده و به نوعی پایه سنوات سال جدید روی پایه سنوات سالهای قبلی اضافه میشود. شما میتوانید با مشاهده جدول پایه سنوات هر سال و مقایسه آن نسبت به سال گذشته پایه سنوات خود را محاسبه کنید.
جدول پایه سنوات چه کاربردی دارد؟
مزد شغل پرداختی به کارگران یا حداقل قانون کار بوده و یا مبلغی توافقی و بالاتر از حداقل مزد قانون است. در مواردی که مزد شغل توافقی بالاتر از حداقل قانون کار باشد محاسبه پایه سنوات به صورت مجزا الزامی خواهد بود. علاوه بر این اصولا میبایست در قراردادهای کار و فیش حقوقی کارگران مبلغ پایه سنوات به صورت جدا از مزد شغل درج شود تا کارفرما بتواند پرداخت پایه سنوات را مستند کند.در ادامه به بررسی محاسبه پایه سنوات تجمیعی حقوق و دستمزد نیروی کار می پردازیم که یکی از مهم ترین بخش های محاسباتی فیش حقوقی کارکنان می باشد.
طبق بخشنامه مزد سال 1402 به کارمندان و کارگرانی که در سال 1402 دارای یکسال سابقه کار شده یا یک سال از آخرین پایه سنوانی آنان گذشته باشد روزانه مبلغ 70،000ریال به عنوان پایه سنوات پرداخت خواهد شد. به طور خلاصه چنین می توان گفت که اگر نیروی کار سابقه کارش وارد سال دوم شد، اولین پایه سنوات را دریافت می کند و از سال سوم و چهارم و … بعد از هر سالگرد استخدام یک پایه سنوات اضافه می شود و تسویه حساب در اتمام قرارداد ها باعث از بین رفتن این پایه سنوات نخواهد شد.
چون پایه سنوات هرسال با سالهای گذشته جمع می شود پایه سنوات تجمیعی به آن گفته می شود.
از چه زمانی پایه سنوات به کارکنان باید پرداخت شود؟
با توجه به آنچه گفته شد اولین پایه سنوات در شروع سال دوم کار باید پرداخت گردد.
دوره های افزایش پایه سنوات برای نیروی کار چگونه هست ؟
1- در ابتدای هر سال چنانچه کارگر در انتهای سال قبل پایه سنوات دریافت می کرده به میزان درصد افزایش مزد تعیین شده در بخشنامه مزد پایه سنوات افزایش خواهد یافت.
۲- پس از اعمال افزایش با فرا رسیدن سالروز استخدام پایه سنوات سال جاری نیز به آن مبلغ اضافه می شود.
جدول پایه سنوات تجمیعی
برای محاسبه مقدار سنوات پایه روزانه با توجه به سابقه کار نیروی کار، میتوانید به جدول زیر مراجعه کنید.
نحوه محاسبه سنوات پایه با چند سال سابقه
تصور کنید شخصی در سال 99 در یک کارگاه استخدام شده است. برای محاسبه مقدار سنوات روزانه وی در سال ۱۴۰۲ از جدول بالا کمک میگیریم. طبق جدول، ردیف های موجود، مربوط به سال محاسبه این مبلغ بوده و ستونها، نمایانگر سال استخدام میباشند. بنابراین سلولی که در ردیف ۱۴۰۲ و ستون 99 باشد، مبلغ پایه سنوات تجمیعی کارگر است که در سال ۱۴۰۲ به او پرداخت خواهد شد.و مبلغ آن 232،623 هزار تومان است که مبلغ ماهانه برای این نیروی کار 6،978،690 ریال می باشد.
تفاوت پایه سنوات با حق سنوات چیست؟
طبق تعاریـف بالا پایه سنوات مفهومی متفاوت از حــق سنـوات دارد ولی معمولا کارگران این دو را باهم اشتبــاه میگیرند. پایه سنوات بخش حمایتی پایه حقوق نامیده میشود که معمولا برای جبران حداقل دستمزد، توسط شورای عالی کار، تصویب و ابلاغ میشود ولیکن حق سنوات همان پاداش پایان خدمت می باشد که هنگام فراغت از کار توسط کارفرما به نیروی کار پرداخت می گردد که در ادامه به تعریف و نحوه محاسبه حق سنوات می پردازیم.
حق سنوات : معنی حق سنوات یا پاداش پایان خدمت مبلغی است که کارگر هنگام فراغت از کار از قبیل بازنشستگی، ازکارافتادگی، فوت، استعفا و موارد خاص دیگری دریافت میکند و میزان آن معادل یک ماه آخرین مزد ثابت دریافتی کارگر است و ضمنا یکی از مزایای اجباری است که در هر شرایطی کارفرما باید نسبت به پرداخت آن به کارگر اقدام کند. سنوات با خاتمه کار و یا فسخ قرارداد کار به کارگر پرداخت میشود.
حق سنوات به تمامی کارگران تعلق میگیرد و در صورتی که شخصی کمتر از یک سال سابقه کار داشته باشد، به نسبت کارکردش حق سنوات او محاسبه و به او پرداخت میگردد.
در ماده 24 قانون کار سنوات خدمت آورده شده است، و طبق آن کارفرما مکلف است به ازای هرسال خدمت معادل یک ماه آخرین حقوق به عنوان مزایای پایان کار به ایشان پرداخت میشود. حق سنوات به کارگرانی که حتی یک روز در کارگاه مشغول به کار بودهاند نیز معادل میزان کارکردشان تعلق میگیرد.
به عنوان مثال درصورتی که فردی بخواهد حق سنوات معوقه 5 سال گذشته خود را در سال 1402 دریافت نماید، کارفرما موظف است که مبلغ هر 5 سال حق سنوات او را به ارزش روز و معادل با آخرین حقوق مصوب اداره کار او در سال 1402 با وی تسویه بکند.
سنوات ۱۴۰۲ برای فردی با یکسال سابقه کار مفید چقدر می باشد؟
چنانچه فردی در سال ۱۴۰۲ در یک کارگاه با دستمزد حداقلی اداره کار در ابتدای فروردین ماه 1402 استخدام شده باشد مزد ثابت روزانه وی به دلیل نداشتن پایه سنوات و مزایای به تبع شغل دیگر، مطابق با دستمزد اداره کار یعنی مبلغ ۱,۷۶۹,۴۲۸ ریال میباشد. با توجه به این موضوع، سنوات پایان خدمت وی در پایان یکسال کارکرد(پایان اسفند ماه 1402 ) مطابق با ۵۳,۰۸۲,۸۴۰ ریال میباشد که در صورت کمتر بودن کارکرد وی به همان طریقی که ذکر گردید باید محاسبه گردد.
محاسبه حق سنوات
طبق ماده ۲۴ قانون کار، کارفرما موظف است به ازاء هر سال سابقه کار (متوالی یا متناوب) کارگر، مبلغی معادل یک ماه حقوق (آخرین حقوق دریافتی وی) را به او بپردازد..
نحوه محاسبه حق سنوات به صورت کلی بدین صورت میباشد:
برای مثال فردی که در سال ۱۴۰2 از زمستان در یک شرکت استخدام می شود و تا پایان سال حدود 90 روز فعالیت کاری داشته است. برای محاسبه حق سنوات وی در پایان سال کافیست عدد 90 (3ماه) را تقسیم بر ۳۶۵ نماییم(0.246= 365/ 90)؛ سپس حاصل را در آخرین حقوق دریافتی وی (برای مثال53،082،840) ضرب کنیم (13،058،378 = 53،082،840 * 0.246). در نهایت عدد 13،058،378ریال حق سنوات یا مزایای پایان کار وی در سال ۱۴۰2 میباشد.
سنوات قرارداد دائمی
همانطور که در ماده ۲۴ قانون کار ذکر شده است، سنوات مربوط به پایان خدمت میباشد. در قرارداد نیروهای دائمی که مدت قرارداد ۳۰ سال است، مزایای پایان خدمت معمولا سالانه پرداخت نمیشود و در پایان سال ۳۰ام بصورت یکجا و بابت همه ۳۰ سال پرداخت میگردد.
توجه
- حق سنوات چنانچه در پایان همکاری دریافت شود مشمول پرداخت بیمه و مالیات نیست اما در صورتی که فرد حق سنوات خود را دریافت کند و به همکاری با مجموعه ادامه دهد لازم است که مالیات حقوق سنوات را بپردازد.
- طبق قانون تأمین اجتماعی عیدی و پاداش و حق سنوات شامل بیمه نمیشود و بیمه به آنها تعلق نمیگیرد.
زمان های پرداخت سنوات توسط کارفرما بجز پایان سال چه مواردی هستند ؟
اخراج موجه شخص
اگر کارفرما با یک دلیل موجه کارگر خود را اخراج کند، باز هم موظف است که حق سنوات او را در نظر بگیرد. البته اگر این اخراج غیر موجه باشد، درصورت درخواست کارگر مبنی بر برگشتن سر کار موظف است درخواست او را بپذیرد. در غیر این صورت باید سنوات را یک و نیم برابر حقوق وی محاسبه کند.
از کار افتادگی کلی
اگر بنا بر دلایلی مثل از دست دادن تواناییهای جسمی مورد نیاز دیگر توانایی کار کردن نداشته باشد، از کار افتاده خواهد بود و در صورت ثابت شدن از کار افتادگی، کارفرما باید سنوات او را پرداخت کند. در غیر این صورت طبق قوانین وزارت کار، دچار جرم شده است
بازنشستگی
بازنشسته کسی است که یک بازه زمانی تعریف شدهای را مطابق قوانین وزارت کار مشغول بوده است و اکنون میتواند از حقوق بازنشستگی خود از جمله حق سنوات استفاده کند. کارفرما طبق سالهای خدمت فرد و حقوق آن میتواند حق سنوات را واریز کند.
پایان قرارداد
بعضی از قراردادها مدت دار هستند. زمانی که پایان مدت قرارداد برسد، کارفرما باید حق سنوات را پرداخت کند. در این حالت فرد نه از کار افتاده خواهد بود و نه بازنشسته؛ بلکه تنها به پایان رسیدن قرارداد برای پرداخت حق سنوات کافی خواهد بود. در این حالت با توجه به روزهایی که کارگر به انجام وظیفه مشغول بوده است، حق سنوات در نظر گرفته میشود.
استعفای کارکنان
برخی کارکنان تصویر میکنند در صورت استعفا، دیگر مشمول دریافت حق سنوات نیستند. این تصور اشتباه است و شما حتی در صورت تسلیم نامه استعفای خود باز هم مشمول دریافت سنوات خواهید بود و کارفرما طبق قوانین مصوبه باید این مبلغ را به شما پرداخت کند.
فوت
در صورتی که فرد مورد نظر مشمول قانون پرداخت حق سنوات باشد، حتی در صورت فوت او تغییری در این روند ایجاد نخواهد شد و پس از فوت او این مبلغ به همراه حقوق او به ورثههایش پرداخت میشود.
فسخ قرارداد
اگر کارفرما به دلیل موجه یا غیر موجه اقدام به فسخ قرارداد بین خود و کارکنان کند، باز هم موظف به پرداخت حق سنوات خواهد بود.
بازخرید سنوات خدمت
تمامی شاغلان رسمی و غیررسمی در ادارههای دولتی و سایر کارگاهها، میتوانند بهصورت کتبی درخواست بازخرید سنوات را ارائه نمایند. ممکن است فردی به علت استعفا و یا ازکارافتادگی این مبلغ را زودتر از زمان مقرر، طلب کند. در این صورت کارفرما موظف است تا به ازای هرسال سابقه کار، معادل یک ماه از آخرین حقوق کارگر یا کارمند را به او پرداخت نماید.
جمعبندی
سنوات یکی از مزایای مهم برای هر کارگر و کارفرمایی میباشد چرا که هم مشمول کسورات نیست و هم محدودیت پرداختی ندارد و همچنین با آخرین مزد محاسبه میگردد و مشمول گذر زمان خواهد بود؛ علاوه بر آن برای کارفرمایان نیز به دلیل قابل قبول بودن هزینه و استفاده از آن در زمان رسیدگی مالیاتی، پرداختی خوبی تلقی میگردد.
