حسابداری پیمانکاری یک قرارداد معتبر بین کارفرما و پیمانکار می‌باشد، که برای به پایان رساندن یک پروژه عظیم میان آن دو بسته می‌شود و شامل چند مرحله است… تا انتها این مقاله همراه ما باشید تا بصورت کامل به آموزش حسابداری پیمانکاری بپردازیم
سیستم اطلاعات حسابداری، کاربرد و اهمیت آن در پروژه ها و شرکت ها
سیستم اطلاعات حسابداری در شرکت های پیمانکاری و پروژه محور به عنوان مهمترین زیر مجموعه این شرکت ها، اطلاعات مالی گوناگونی را در اختیار استفاده کنندگان این نوع اطلاعات، به ویژه مدیران هر سازمان قرار می‌دهد. اطلاعات حسابداری باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد تا در فرآیند تصمیم گیری مورد استفاده قرار گیرد. پیمانکاری فعالیتی بسیار گسترده است که در حوزه های مختلف راه سازی، سد سازی، ساختمان سازی و تاسیسات گاز و نفت، فرآیند پیمانکاری دارای جزئیات فنی بسیار زیادی می‌باشد که از تهیه اسناد مناقصه شروع می‌گردد و تا تحویل قطعی کار به کارفرما ادامه می‌یابد. مهم ترین مسئله حسابداران در مدیریت مالی پروژه ها و پیمان ها زمان شناسایی هزینه‌ها و درآمد‌های هر پروژه به دوره هایی هست که عملیات موضوع پیمان یا پروژه در آن اجرا می‌شود. در زمینه ثبت های پیمانکاری در دفتر حسابداری پیمانکار استاندارد حسابداری شماره 9 برای حسابداری پیمان های بلند مدت استفاده می‌گردد.
نکته: در روش ساده حسابداری که بصورت اختیاری استفاده می‌گردد هزینه‌های طی دوره پیمان به هزینه پیمان لحاظ می‌گردد و تمام واریزی های کارفرما به عنوان درآمد شناخته می‌شود ولی در روش استاندارد چه در پیمان و چه در پروژه تمام هزینه های طی دور فعالیت باید در حساب بهای تمام شده پیمان در دست اجرا و یا در حساب بهای تمام شده پروژه های در دست ساخت سند شود و به عنوان یک دارایی شناسایی شود و هنگام محقق شدن درآمد پیمان و تایید صورت وضعیت توسط کارفرما این مبلغ دارایی پیمان رو تبدیل می کنیم به هزینه های پیمان.
کارفرما کیست؟
اشخاص حقیقی و یا حقوقی که عملیاتی را برای اجراء و ساخت و ساز به اشخاص دیگری واگذار می‌نمایند.
پیمانکار کیست؟
اشخاص حقیقی و یا حقوقی که عملیاتی را اجراء می‌کنند و در واقع طرف دیگر قرارداد می‌باشد.
قرارداد چیست؟
توافق بین پیمانکار و کارفرما برای تکمیل و یا ساخت و ساز یک عملیات را قرارداد می‌گویند.
انواع قرارداد های پیمانکاری
الف) قرارداد مقطوع:
در این نوع قرارداد پیمانکار با مبلغ مقطوع به عنوان بهای تمام شده کل پیمان با مبلغ مشخص توافق می‌کند قرارداد را اجرایی کند، در این نوع قرارداد تمام هزینه ها با پیمانکار است و اگر کمتر از مبلغ کارفرما هزینه کند این به عنوان سود پیمان شناسایی می‌شود.
ب) قرارداد اساسی:
در این نوع پیمان مخارج مجاز با تعیین شده در قرارداد به پیمانکار پرداخت می شود و به ازای خدمات انجام شده درصد معین از مخارج به پیمانکار پرداخت می‌شود.
ج) قرارداد مدیریت اجرائی:
در تمام موارد مشابه قرارداد اساسی هست با این تفاوت که حق الزحمه در این قرارداد بر خلاف قرارداد های اساسی درصدی از هزینه هاست. در این مدل قرارداد یک مبلغ مشخص و معین هست و به هزینه های مربوط نمی‌‌شود.
مبلغ قرارداد:
رقم توافق شده ای است که کارفرما متعهد می گردد آنرا در پایان مدت و یا در مقاطع معین پرداخت نماید.
تنخواه گردان شرکت:
در برخی موارد دریافت کنندگان وجوه جزئی از دریافت چک خودداری می‌کند بنابراین برای تامین مالی پرداخت های جزئی، مبلغی را تحت تنخواه گردان در اختیار یکی از کارکنان مالی قرار می‌دهند تا با رعایت مقررات و آئین نامه های داخلی مؤسسه نسبت به پرداخت هزینه های جزیی یا خرید بعضی ملزومات اقدام نمایند.
مبلغ تنخواه گردان متناسب با هزینه ها و یا پرداخت های جزئی کارگاه یا شرکت است و از شخصی که تنخواه گردان در اختیار او است تضمین لازم دریافت می گردد در مؤسسات پیمانکاری نیز شخصی را به عنوان تنخواه گردان معین می نماید و مبالغی را در اختیار وی قرار می‌دهند تا هزینه هایی مانند خرید مواد و مصالح ساختمانی ، دستمزد حمل و نقل و… را پرداخت نماید .
انعقاد قرارداد با پیمانکار:
بعد از اینکه برنده مناقصه تعیین شد قراردادی بین پیمانکار و کارفرما منعقد و ضمانت نامه های شرکت در مناقصه آزاد می شود.
مواردی را که پیمانکار در شروع کار باید تایید نماید به شرح زیر می باشد:
- مطالعه تمامی مدارک و اسناد و نقشه ها جهت اطلاع
- تامین کلیه کارگران و متخصصان تا انتهای کار و تقبل همه هزینه های دستمزد و حمل ونقل
- اطمینان از تهیه تمامی مصالح و مواد مورد نیاز
- نگهداری و منظور نمودن در حسابها در موارد هزینه ای بیمه و اجرای قوانین کار و تامین اجتماعی، سازمان مالیاتی کشور و دستور العمل های مالیات و عوارض تا زمان تسلیم پیشنهاد
- محاسبه سود پروژه در زمان اعلام مبلغ پیشنهادی خود به کارفرما
به عبارتی تمامی موارد را باید مورد تایید خود رسانیده باشد.
همانطور که می دانید در موسسه های پیمانکاری مبلغ قرارداد در زمان های مشخصی پرداخت می شود به تایید نماینده و پیشرفت واقعی کار کلیه صورت وضعیت ها از ابتدا تا به حال و مصالح موجود به طی صورت وضعیت به تقویم، تقدیم کارفرما می شود.
تنظیم صورت وضعیت موقت:
طبق استاندارد فعالیت شرکت های پیمانکاری در فواصل معین از اجرای کار دستگاه نظارت کارفرما (مهندس ناظر) با کمک نماینده پیمانکار بر مبنای پیشرفت فیزیکی کارها ،صورت وضعیت (سیتواسیون) تمام کارهایی را که پیمانکار از شروع کار تا تاریخ تنظیم صورت وضعیت انجام داده است، تسلیم کارفرما می‌نماید. کارفرما با بررسی صورت وضعیت طی چکی به پیمانکار پرداخت می‌نماید کسور قانونی به عهده پیمانکار است که توسط کارفرما از مبلغ محاسبه شده کسر و واریز به ارگانهای ذی ربط می‌گردد.
پرداخت وجه صورت وضعیت موقت:
کارفرما پس از رسیدگی دقیق به صورت وضعیت ارسالی و تطبیق ارقام با مبالغ مندرج در پیمان و اعمال تصمیمات لازم و وضع کسورات احتمالی، مبلغ قابل پرداخت را با تنظیم سندی به پیمانکار در قالب پیش پرداخت پرداخت می‌کند. در دفتر حسابداری پیمانکاری ورودی های ریالی طی دوره به عنوان پیش دریافت در سطح معین – پروژه در سطح تفصیلی ثبت می‌گردد.
قرارداد دست دوم:
بعضی اوقات پیمانکار اصلی یک بخش از کار را به پیمانکار دیگری واگذار می نماید و برای انجام عملیاتی مانند رنگ کاری، سنگ ریزی کف و… با او منعقد می نماید در این صورت این قرارداد را قرارداد دست دوم می گویند.
مناقصه چیست:
ما به عنوان پیمانکار در زمان شرکت در مناقصه باید موضوعات هزینه ای و درآمدی یک مناقصه را مهندسی و برآورد کنیم که این قرارداد آیا در پایان برای ما سود مطلوب و مورد انتظار ما را برآورده می سازد یا خیر با این دید وارد مناقصه می شویم دو پاکت ارایه شده که یکی مربوط به مدارک شرکت می باشد و دیگری مربوط به مبلغ پیشنهادی در پاکت مبالغ بطور کاملا محرمانه به برگزار کننده و یا کارفرما تحویل می شود . برای صدور ضمانت نامه شرکت در مناقصه پیمانکار به بانک معرفی شده وثیقه و کارمزد پرداخت می نماید (ذکر این نکته الزامی هست که پرداختن به تمام ثبت های استاندارد حسابداری پیمانکاری از موضوع این مقاله خارج است و در آینده ای نزدیک با مقالات تکمیلی بیشتر روی ثبت های مختلف پیمان کار می کنیم در آموزش های پیش رو هدف اصلی ثبت های مربوط به هزینه و درآمد پروژه ها و پیمان های می‌باشد)
تعریف پروژه:
پروژه‌ها در برگیرنده فعالیت هایی هستند که باید در زمانی معین و با هزینه و کیفیتی معین اجرا شوند. و معمولا با سرمایه گذاری شرکت سرمایه گذار همراه می باشد و با فروش کامل پروژه ها سرمایه گذاری شده درآمد حاصل از سرمایه گذاری محقق می شود و با مقایسه هزینه ها و درآمد ها می توان به تحلیل دقیق از سود یا زیان پروژه رسید.
آنالیز دقیق و مشخصی از وضعیت خرج کرد پول و زمان در پروژه کمک زیادی به مدیریت مالی دقیق پروژه می‌نماید.
پروژه ها معمولا یک طول دوره حیات دارند در نقطه قرارداد آغاز می‌شوند و با گذشت زمان همراه با پیشرفت فیزیکی و عملیاتی هستند و در نهایت در زمان مشخص به پایان می رسند. ولی گاهی نیز پروژه به دسته فعالیت هایی گفته می‌شود که بایستی در فاصله‌های تاریخی ویژه تکرار شوند. ضمنا به این نکته توجه داشته باشید که شرکت هایی که با پروژه و پیمان در طول دوره فعالیت خود درگیر هستند با عوامل هزینه زیادی روبرو هستند که حسابدار باید با طراحی کدینگ مناسب طوری اسناد مالی رو مدیریت کند که بتوانید گزارشات لازم را از هزینه های دریافت کند.
هزینه‌های قبل از انعقاد قرارداد در صورتی که قابل تشخیص و شناسایی با سند به حساب پیمان انتقال می‌یابد در غیر این صورت جزو هزینه‌های دوره وقوع محسوب خواهد شد.
کاربران و حسابداران محترم این مطلب مهم را در نظر داشته باشند طبق استاندارد در طی دوره اجرا پیمان قبل از ارائه و تایید صورت وضعبت ها هیچ درآمدی برای پیمان نباید ثبت گردد و هم چنین تمام خرج کردی که در بخش های مختلف قرارداد پیمان اتفاق می افتد باید در حساب بهای تمام شده پیمان لحاظ شود و به محض محقق شدن درآمد و تایید صورت وضعیت باید طبق اصل شناسایی هزینه و درآمد خرج کرد پیمان از حساب پیمان در دست اجرا سند بخورد در حساب هزینه های پیمان.
